Αναδημοσίευση από http://apoellas.com/main/article.php?id=2-3-64
Ο Εθνομάρτυρας και Πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης.
Σα σήμερα, στις 12/24 Ιουνίου 1798, ο Ρήγας της Βελεστινλής, μαζί με 7 συντρόφρους του, εκτέλεστηκε από από τους Τούρκους, λόγω της ιδεολογικής προετοιμασίας και επαναστατικής του δράσης, κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σε μια εποχή κατάπτωσης των ηθικών αξιών του Ελληνισμού και ιδεολογικού εκτροχιασμού, οφείλουμε την αφιέρωση της σημερινής μέρας στο έργο του Ρήγα, το οποίο ενέπνευσε τους Έλληνες επαναστάτες του 1821:
Ὡς πότε παλικάρια νὰ ζοῦμεν στὰ στενά,
Μονάχοι σὰ λιοντάρια, σταὶς ράχαις στὰ βουνά;
Σπηλιαὶς νὰ κατοικοῦμεν, νὰ βλέπωμεν κλαδιά,
Νὰ φεύγωμ΄ ἀπ΄ τὸν Κόσμον, γιὰ τὴν πικρὴ σκλαβιά.
Νὰ χάνωμεν ἀδέλφια, Πατρίδα, καὶ Γονεῖς,
Τοὺς φίλους, τὰ παιδιά μας, κι΄ ὅλους τοὺς συγγενεῖς.
Καλλιῶναι μίας ὥρας ἐλεύθερη ζωή,
Παρὰ σαράντα χρόνοι σκλαβιά, καὶ φυλακή.
Ιστορικοί παράμετροι κατά τις ιδεολογικές ζυμώσεις του Ρήγα Φεραίου:
• Η έκρηξη των τριών ρωσοτουρκικών πολέμων του 1710-1711, του 1768-1774 και του 1787-1792, η αντιπαράθεση Αυστρίας-Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, καθώς και η δράση ένοπλων σωμάτων αντίστασης των υποδούλων (κλέφτες, χαιντούκοι) συνέτειναν στην παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
• Η πολιτική αναταραχή στις οθωμανικές επαρχίες και η εμφάνιση αποσχιστικών τάσεων, όπως αυτή του Αλή Πασά των Ιωαννίνων (1788) και του Οσμάν Πασβάνογλου (παραδουνάβιες ηγεμονίες (1793-1796).
• Οι επαναστατικοί κραδασμοί της Γαλλικής Επανάστασης (1789) εξαπλώνονται και στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπου ο σουλτανικός δεσποτισμός φάνταζε ανίκητος!
• Η προϊούσα διείσδυση του ευρωπαϊκού καπιταλισμού στην οθωμανική οικονομία και η οικονομική αναβάθμιση συνεκτικών ομάδων των υπόδουλων πληθυσμών, οι οποίες έλεγχαν τους εμπορικούς δρόμους που συνέδεαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία με τα ευρωπαϊκά κράτη, τα παράλια της Μεσογείου και τη νότια Ρωσία.
• Η βαθμιαία ανάδειξη της κοινωνικής ομάδας των Φαναριωτών είχαν ως αποτελέσματα τη δημιουργία θετικής αυτοεικόνας των ελληνικών πληθυσμών και τη διάδοση των ιδεών του Διαφωτισμού και της πεφωτισμένης δεσποτείας.
• Η δυναμική εκδήλωση του πνευματικού κινήματος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού στα τέλη του 18ου αιώνα, που εκφράστηκε με την εκκοσμίκευση της παιδείας, την αύξηση των εκδόσεων κοσμικού και επιστημονικού χαρακτήρα, την ίδρυση σχολείων και βιβλιοθηκών και την καθιέρωση κληροδοτημάτων από τους πλούσιους Έλληνες της Διασποράς, που έδωσαν την ευκαιρία στους «φιλομαθείς νέους» να σπουδάσουν στην Ευρώπη.
Μέσα σ' αυτή τη χρονική περίοδο συγκροτείται η ριζοτόμος συνείδηση του Ρήγα. Η ανακωχή μεταξύ Αυστριακών και Τούρκων το 1790 συμπληρώνεται με το τέλος των Ρωσοτουρκικών Πολέμων και την υπογραφή της συνθήκης του Ιασίου το 1792 μεταξύ Ρώσων και Τούρκων. Γίνεται φανερό πως δεν μπορούν πλέον οι Έλληνες να στηρίζουν τις ελπίδες τους ούτε στην Αυστρία ούτε στη Ρωσία. Οι παλαιοί δεσμοί με τη Γαλλία, κυρίως με τον Γαλλικό Διαφωτισμό, ανανεώνονται μέσα από τα κηρύγματα της Γαλλικής Επανάστασης, που βρίσκουν μετά το 1792 μεγαλύτερο έδαφος ανταπόκρισης. Ο Ρήγας στα χρόνια αυτά της προετοιμασίας μελετά το Γαλλικό Επαναστατικό Σύνταγμα, σχεδιάζει τη μεγάλη Χάρτα της Ελλάδος και συνθέτει πατριωτικά τραγούδια...
Η τελευταία φάση προετοιμασίας του Ρήγα συνδέεται με τα δύο επαναστατικά έντυπα:
1. Το "Επαναστατικό Μανιφέστο" εκκινούσε με το σύνθημα: "Ελευθερία - Ισοτιμία - Αδελφότης" και περιελάμβανε α) την "Προκήρυξη", β) το σύνταγμα με τίτλο "Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης, της Μ. Ασίας, των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας" και γ) τον "Θούριο".
2. Το "Στρατιωτικόν Εγκόλπιον" ήταν μία συναγωγή στρατιωτικών κανονισμών που προέρχονταν από γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου και συνοδευόταν από ένα δημοκρατικό, επαναστατικό προοίμιο.
Ο Ρήγας συνθέτει δημιουργικά σε μια ενιαία οντότητα την πολιτική θεωρία και την επαναστατική πράξη και κατορθώνει να είναι, ταυτόχρονα, ένας κοσμοπολίτης διαφωτιστής, ένας Έλληνας εθνικιστής και ένας ιδεολόγος του βαλκανικού πατριωτισμού! Το διακύβευμα που είχε να αντιμετωπίσει ο Ρήγας ήταν η δυνατότητα ριζικού μετασχηματισμού των παραδοσιακών κοινωνιών της Βαλκανικής και πολιτισμικής τους συμπόρευσης με τη Δύση. Είναι ο «πρωτομάρτυρας της ελληνικής εθνεγερσίας». Παράλληλα, όμως, με το όραμα της συναδέλφωσης και του κοινού αγώνα εναντίον του Οθωμανού δυνάστη, συγκίνησε και τους υπόλοιπους βαλκανικούς λαούς, οι οποίοι αναγνώρισαν στο συγγραφικό του έργο, στο πολιτικό του πρόγραμμα και στη θυσία του τα πρώτα σπέρματα της πραγμάτωσης της εθνικής τους ανεξαρτησίας.
Ἐλᾶτε μ΄ ἕναν ζῆλον, σὲ τοῦτον τὸν καιρόν,
Νὰ κάμωμεν τὸν ὅρκον, ἐπάνω στὸν Σταυρόν.
Συμβούλους προκομμένους, μὲ πατριωτισμόν,
Νὰ βάλλωμεν εἰς ὅλα, νὰ δίδουν ὁρισμόν.
Οἱ νόμοι νάν΄ ὁ πρῶτος, καὶ μόνος ὁδηγός,
Καὶ τῆς πατρίδος ἕνας, νὰ γένη Ἀρχηγός.
Γιατί κ΄ ἡ ἀναρχία, ὁμοιάζει τὴν σκλαβιά,
Νὰ ζοῦμε σὰ θηρία, εἶν΄ πλιὸ σκληρὴ φωτιά.
Το πρόγραμμα του Ρήγα εξυπηρετούσε δύο βασικές σκοπιμότητες:
• Τη διανοητική και ιδεολογική προπαρασκευή των υπόδουλων πληθυσμών διαμέσου της εξοικείωσής τους με το νεωτερικό ήθος και τα νέα πολιτισμικά πρότυπα, με στόχο τη σφυρηλάτηση της εθνικής συνείδησης και την προετοιμασία της πολιτικής και κοινωνικής χειραφέτησης.
• Την προετοιμασία της ένοπλης εξέγερσης για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού, η οποία θα γινόταν πραγματικότητα με τη σύμπραξη των υπόδουλων εθνοτήτων και τη συνδρομή του επαναστατικού γαλλικού στρατού.
Και οι δύο αυτές σκοπιμότητες συνέκλιναν προς την κατεύθυνση της συγκρότησης ενός πολυεθνικού και πολυπολιτισμικού κράτους που πάνω στα ερείπια της Βυζαντινής και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θα συνένωνε τους λαούς της Βαλκανικής και της Μικράς Ασίας στο πλαίσιο της λειτουργίας δημοκρατικών θεσμών διακυβέρνησης και της κατοχύρωσης ενός ενιαίου και ευρέως φάσματος πολιτικών, κοινωνικών και πολιτισμικών δικαιωμάτων.
Όμως η «αχίλλειος πτέρνα» αυτού του σχεδίου ήταν η μη συνειδητοποίηση από τον Ρήγα της εκρηκτικής δυναμικής και των ασύμβατων διεκδικήσεων των αναδυόμενων βαλκανικών εθνικισμών. Ο Ρήγας οραματιζόταν μία Βαλκανική όπου η θεσμική κατοχύρωση της ιδιότητας του πολίτη για όλους τους κατοίκους της «Ελληνικής Δημοκρατίας» και η συνταγματική εγγύηση και ενίσχυση της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας και πολυμορφίας τους θα λειτουργούσε ανασταλτικά για την ανάδειξη εθνικιστικών αντιπαραθέσεων.
Ο Ρήγας συνελήφθη στην Τεργέστη την 1η Δεκεμβρίου του 1797 μαζί με τους Ευστράτιο Αργέντη από τη Χίο, Δημήτριο Νικολίδη από τα Ιωάννινα, Αντώνιο Κορωνιό από τη Χίο, Ιωάννης Καρατζά από τη Λευκωσία, Θεοχάρη Γεωργίου Τουρούντζια από τα Σιάτιστα και τα αδέλφια Ιωάννη και Παναγιώτη Εμμανουήλ από τη Καστοριά και με συνοδεία των αυστριακών αρχών παραδόθηκαν στις 10 Μαΐου 1798 στους Τούρκους του Βελιγραδίου και φυλακίστηκαν στον πύργο Nebojša. Εκεί, ύστερα από συνεχή βασανιστήρια, στις 12/24 Ιουνίου του 1798, στραγγαλίστηκαν από την τουρική φρουρά και τα σώματά τους ρίχτηκαν στο Δούναβη...
«Ο Ρήγας εστάθη ο μεγαλύτερος ευεργέτης της φυλής μας. Το μελάνι του θα είναι πολύτιμο ενώπιον του Θεού, όσο το αίμα του άγιο» (Θεόδωρος Κολοκοτρώνης).
WWW.APOELLAS.COM
Ο Εθνομάρτυρας και Πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης.
Σα σήμερα, στις 12/24 Ιουνίου 1798, ο Ρήγας της Βελεστινλής, μαζί με 7 συντρόφρους του, εκτέλεστηκε από από τους Τούρκους, λόγω της ιδεολογικής προετοιμασίας και επαναστατικής του δράσης, κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σε μια εποχή κατάπτωσης των ηθικών αξιών του Ελληνισμού και ιδεολογικού εκτροχιασμού, οφείλουμε την αφιέρωση της σημερινής μέρας στο έργο του Ρήγα, το οποίο ενέπνευσε τους Έλληνες επαναστάτες του 1821:
Ὡς πότε παλικάρια νὰ ζοῦμεν στὰ στενά,
Μονάχοι σὰ λιοντάρια, σταὶς ράχαις στὰ βουνά;
Σπηλιαὶς νὰ κατοικοῦμεν, νὰ βλέπωμεν κλαδιά,
Νὰ φεύγωμ΄ ἀπ΄ τὸν Κόσμον, γιὰ τὴν πικρὴ σκλαβιά.
Νὰ χάνωμεν ἀδέλφια, Πατρίδα, καὶ Γονεῖς,
Τοὺς φίλους, τὰ παιδιά μας, κι΄ ὅλους τοὺς συγγενεῖς.
Καλλιῶναι μίας ὥρας ἐλεύθερη ζωή,
Παρὰ σαράντα χρόνοι σκλαβιά, καὶ φυλακή.
Ιστορικοί παράμετροι κατά τις ιδεολογικές ζυμώσεις του Ρήγα Φεραίου:
• Η έκρηξη των τριών ρωσοτουρκικών πολέμων του 1710-1711, του 1768-1774 και του 1787-1792, η αντιπαράθεση Αυστρίας-Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, καθώς και η δράση ένοπλων σωμάτων αντίστασης των υποδούλων (κλέφτες, χαιντούκοι) συνέτειναν στην παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
• Η πολιτική αναταραχή στις οθωμανικές επαρχίες και η εμφάνιση αποσχιστικών τάσεων, όπως αυτή του Αλή Πασά των Ιωαννίνων (1788) και του Οσμάν Πασβάνογλου (παραδουνάβιες ηγεμονίες (1793-1796).
• Οι επαναστατικοί κραδασμοί της Γαλλικής Επανάστασης (1789) εξαπλώνονται και στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπου ο σουλτανικός δεσποτισμός φάνταζε ανίκητος!
• Η προϊούσα διείσδυση του ευρωπαϊκού καπιταλισμού στην οθωμανική οικονομία και η οικονομική αναβάθμιση συνεκτικών ομάδων των υπόδουλων πληθυσμών, οι οποίες έλεγχαν τους εμπορικούς δρόμους που συνέδεαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία με τα ευρωπαϊκά κράτη, τα παράλια της Μεσογείου και τη νότια Ρωσία.
• Η βαθμιαία ανάδειξη της κοινωνικής ομάδας των Φαναριωτών είχαν ως αποτελέσματα τη δημιουργία θετικής αυτοεικόνας των ελληνικών πληθυσμών και τη διάδοση των ιδεών του Διαφωτισμού και της πεφωτισμένης δεσποτείας.
• Η δυναμική εκδήλωση του πνευματικού κινήματος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού στα τέλη του 18ου αιώνα, που εκφράστηκε με την εκκοσμίκευση της παιδείας, την αύξηση των εκδόσεων κοσμικού και επιστημονικού χαρακτήρα, την ίδρυση σχολείων και βιβλιοθηκών και την καθιέρωση κληροδοτημάτων από τους πλούσιους Έλληνες της Διασποράς, που έδωσαν την ευκαιρία στους «φιλομαθείς νέους» να σπουδάσουν στην Ευρώπη.
Μέσα σ' αυτή τη χρονική περίοδο συγκροτείται η ριζοτόμος συνείδηση του Ρήγα. Η ανακωχή μεταξύ Αυστριακών και Τούρκων το 1790 συμπληρώνεται με το τέλος των Ρωσοτουρκικών Πολέμων και την υπογραφή της συνθήκης του Ιασίου το 1792 μεταξύ Ρώσων και Τούρκων. Γίνεται φανερό πως δεν μπορούν πλέον οι Έλληνες να στηρίζουν τις ελπίδες τους ούτε στην Αυστρία ούτε στη Ρωσία. Οι παλαιοί δεσμοί με τη Γαλλία, κυρίως με τον Γαλλικό Διαφωτισμό, ανανεώνονται μέσα από τα κηρύγματα της Γαλλικής Επανάστασης, που βρίσκουν μετά το 1792 μεγαλύτερο έδαφος ανταπόκρισης. Ο Ρήγας στα χρόνια αυτά της προετοιμασίας μελετά το Γαλλικό Επαναστατικό Σύνταγμα, σχεδιάζει τη μεγάλη Χάρτα της Ελλάδος και συνθέτει πατριωτικά τραγούδια...
Η τελευταία φάση προετοιμασίας του Ρήγα συνδέεται με τα δύο επαναστατικά έντυπα:
1. Το "Επαναστατικό Μανιφέστο" εκκινούσε με το σύνθημα: "Ελευθερία - Ισοτιμία - Αδελφότης" και περιελάμβανε α) την "Προκήρυξη", β) το σύνταγμα με τίτλο "Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης, της Μ. Ασίας, των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας" και γ) τον "Θούριο".
2. Το "Στρατιωτικόν Εγκόλπιον" ήταν μία συναγωγή στρατιωτικών κανονισμών που προέρχονταν από γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου και συνοδευόταν από ένα δημοκρατικό, επαναστατικό προοίμιο.
Ο Ρήγας συνθέτει δημιουργικά σε μια ενιαία οντότητα την πολιτική θεωρία και την επαναστατική πράξη και κατορθώνει να είναι, ταυτόχρονα, ένας κοσμοπολίτης διαφωτιστής, ένας Έλληνας εθνικιστής και ένας ιδεολόγος του βαλκανικού πατριωτισμού! Το διακύβευμα που είχε να αντιμετωπίσει ο Ρήγας ήταν η δυνατότητα ριζικού μετασχηματισμού των παραδοσιακών κοινωνιών της Βαλκανικής και πολιτισμικής τους συμπόρευσης με τη Δύση. Είναι ο «πρωτομάρτυρας της ελληνικής εθνεγερσίας». Παράλληλα, όμως, με το όραμα της συναδέλφωσης και του κοινού αγώνα εναντίον του Οθωμανού δυνάστη, συγκίνησε και τους υπόλοιπους βαλκανικούς λαούς, οι οποίοι αναγνώρισαν στο συγγραφικό του έργο, στο πολιτικό του πρόγραμμα και στη θυσία του τα πρώτα σπέρματα της πραγμάτωσης της εθνικής τους ανεξαρτησίας.
Ἐλᾶτε μ΄ ἕναν ζῆλον, σὲ τοῦτον τὸν καιρόν,
Νὰ κάμωμεν τὸν ὅρκον, ἐπάνω στὸν Σταυρόν.
Συμβούλους προκομμένους, μὲ πατριωτισμόν,
Νὰ βάλλωμεν εἰς ὅλα, νὰ δίδουν ὁρισμόν.
Οἱ νόμοι νάν΄ ὁ πρῶτος, καὶ μόνος ὁδηγός,
Καὶ τῆς πατρίδος ἕνας, νὰ γένη Ἀρχηγός.
Γιατί κ΄ ἡ ἀναρχία, ὁμοιάζει τὴν σκλαβιά,
Νὰ ζοῦμε σὰ θηρία, εἶν΄ πλιὸ σκληρὴ φωτιά.
Το πρόγραμμα του Ρήγα εξυπηρετούσε δύο βασικές σκοπιμότητες:
• Τη διανοητική και ιδεολογική προπαρασκευή των υπόδουλων πληθυσμών διαμέσου της εξοικείωσής τους με το νεωτερικό ήθος και τα νέα πολιτισμικά πρότυπα, με στόχο τη σφυρηλάτηση της εθνικής συνείδησης και την προετοιμασία της πολιτικής και κοινωνικής χειραφέτησης.
• Την προετοιμασία της ένοπλης εξέγερσης για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού, η οποία θα γινόταν πραγματικότητα με τη σύμπραξη των υπόδουλων εθνοτήτων και τη συνδρομή του επαναστατικού γαλλικού στρατού.
Και οι δύο αυτές σκοπιμότητες συνέκλιναν προς την κατεύθυνση της συγκρότησης ενός πολυεθνικού και πολυπολιτισμικού κράτους που πάνω στα ερείπια της Βυζαντινής και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θα συνένωνε τους λαούς της Βαλκανικής και της Μικράς Ασίας στο πλαίσιο της λειτουργίας δημοκρατικών θεσμών διακυβέρνησης και της κατοχύρωσης ενός ενιαίου και ευρέως φάσματος πολιτικών, κοινωνικών και πολιτισμικών δικαιωμάτων.
Όμως η «αχίλλειος πτέρνα» αυτού του σχεδίου ήταν η μη συνειδητοποίηση από τον Ρήγα της εκρηκτικής δυναμικής και των ασύμβατων διεκδικήσεων των αναδυόμενων βαλκανικών εθνικισμών. Ο Ρήγας οραματιζόταν μία Βαλκανική όπου η θεσμική κατοχύρωση της ιδιότητας του πολίτη για όλους τους κατοίκους της «Ελληνικής Δημοκρατίας» και η συνταγματική εγγύηση και ενίσχυση της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας και πολυμορφίας τους θα λειτουργούσε ανασταλτικά για την ανάδειξη εθνικιστικών αντιπαραθέσεων.
Ο Ρήγας συνελήφθη στην Τεργέστη την 1η Δεκεμβρίου του 1797 μαζί με τους Ευστράτιο Αργέντη από τη Χίο, Δημήτριο Νικολίδη από τα Ιωάννινα, Αντώνιο Κορωνιό από τη Χίο, Ιωάννης Καρατζά από τη Λευκωσία, Θεοχάρη Γεωργίου Τουρούντζια από τα Σιάτιστα και τα αδέλφια Ιωάννη και Παναγιώτη Εμμανουήλ από τη Καστοριά και με συνοδεία των αυστριακών αρχών παραδόθηκαν στις 10 Μαΐου 1798 στους Τούρκους του Βελιγραδίου και φυλακίστηκαν στον πύργο Nebojša. Εκεί, ύστερα από συνεχή βασανιστήρια, στις 12/24 Ιουνίου του 1798, στραγγαλίστηκαν από την τουρική φρουρά και τα σώματά τους ρίχτηκαν στο Δούναβη...
«Ο Ρήγας εστάθη ο μεγαλύτερος ευεργέτης της φυλής μας. Το μελάνι του θα είναι πολύτιμο ενώπιον του Θεού, όσο το αίμα του άγιο» (Θεόδωρος Κολοκοτρώνης).
WWW.APOELLAS.COM
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου